Wataalamu walalamikia ukeketaji, taasisi za fedha kupuuza MSMEs

Wataalamu wameshutumu chupa zilizoundwa na serikali na taasisi za kifedha, wakibainisha kuwa changamoto kama hizo zinadhoofisha maendeleo ya Biashara Ndogo, Ndogo na za Kati (MSMEs) nchini Nigeria licha ya uwezo wao mkubwa wa ukuaji wa uchumi. Walitoa maoni hayo katika Chama cha Wafanyabiashara na Wenye Viwanda cha Lagos (LCCI) Kikundi cha Biashara Ndogo na za Kati (SMEG) Webinar juu ya mada: "Kuhakikisha Ukuaji wa SME katika Uchumi wenye Changamoto." Mshirika na Kiongozi wa Ushuru wa Afrika Magharibi, Deloitte, Yomi Olugbenro, ambaye alizungumza juu ya "Kusimamia Mfumuko wa Bei katika uchumi wenye changamoto," alisema SMEs inachangia asilimia 90 ya biashara za viwandani, asilimia 63 ya kampuni za biashara au kilimo na kuajiri asilimia 86.3 ya nguvu kazi ya taifa, wakati biashara ndogo ndogo pekee zinachangia asilimia 99.8 ya jumla ya SMEs nchini. Olugbenro alisema changamoto zinazoathiri MSMEs nchini Nigeria ni pamoja na kuongezeka kwa mfumuko wa bei, ambao kwa sasa ni asilimia 20.77 na una athari kubwa kwa matumizi ya watumiaji pamoja na kuzuia upanuzi wa SMEs. Pia aligusia hali tete ya kiwango cha ubadilishaji fedha na kusababisha mshtuko wa usambazaji na gharama kubwa za uendeshaji; ukosefu wa usalama unapunguza shughuli, vifaa na usambazaji hasa wale wanaocheza katika nafasi ya kilimo. Mengine, alisema ni pamoja na usambazaji wa umeme wa kifafa unaoathiri kiwango cha viwanda na ukuaji wa SMEs, akibainisha kuwa nishati mbadala ni ghali zaidi kuliko umeme kutoka gridi ya taifa. Pia alilalamikia changamoto za upatikanaji wa mikopo zinazoikabili SMEs, ambazo alisema ni pamoja na, gharama kubwa za ufadhili na mvutano mfupi wa mkopo. Kulingana naye, kiwango cha riba kwenye mikopo kwa SMEs ni cha juu kama asilimia 22 hadi 28 kwa mwaka, huku akitaja rekodi ya SMEDAN ya asilimia 48 ya MSMEs ilibainisha gharama kubwa ya mikopo ya fedha kama changamoto kubwa. Pia aligusia historia duni ya mikopo na kuongeza kuwa wajasiriamali wengi hawafuatilii ipasavyo na kurekodi miamala yao ya kibiashara. Alitetea kupitisha mfano wa ufadhili wa escrow ili kupunguza ubadilishaji wa mikopo, kuboresha mifumo ya ukadiriaji wa mikopo kwa SMEs na kupanua chanjo ya dhamana ya hatari ya mkopo, utekelezaji mpana wa fedha za nguzo katika masoko makubwa na kwingineko za mkopo wa SMEs kufuatia mkakati wa kijinsia na kisekta. Olugbenro pia alitoa wito wa ushirikiano na washauri wa biashara ili kutoa SMEs kwa msaada wa kiufundi na kuunda upatikanaji wa soko pamoja na sera za miundombinu ambazo zinajumuisha usambazaji bora wa umeme kwa kuendeleza nguzo za viwanda. Pia alitoa wito wa kuboreshwa kwa uwezo wa kutoa taarifa za fedha kupitia upatikanaji wa zana na teknolojia pamoja na kufanya SMEs kuwa muhimu zaidi kwa kuhakikisha ujumuishaji wa nyuma na ujumuishaji katika mnyororo wa ugavi miongoni mwa suluhisho zingine. Rais, Chama cha Wafanyabiashara na Wenye Viwanda cha Lagos (LCCI), Dk. Michael Olawale-Cole, alisema SMEs ni chumba cha injini ya ukuaji wa kila uchumi duniani na mchangiaji mkubwa wa Pato la Taifa (GDP). Alisema SMEs zinahitaji msaada kwani ndizo zilizoathirika zaidi na janga hilo na mabadiliko ya hali ya hewa, akiongeza kuwa zinakabiliwa na vikwazo kama vile ukosefu wa upatikanaji wa fedha na kiwango cha riba. Bosi huyo wa LCCI alitoa wito kwa watunga sera kuondoa vikwazo hivyo na kuhakikisha sera za kimwili na kifedha pamoja na kuingilia kati kukuza biashara ndogondogo. Aliwataka SMEs kutafuta fursa katika mauzo ya nje na teknolojia ili kupanua uzalishaji huku akiitaka serikali kushirikisha sekta binafsi iliyoandaliwa ili kupunguza hali mbaya ya kiuchumi inayoathiri SMEs nchini. Mkurugenzi, Kituo cha Maendeleo ya Biashara, Dk. Peter Bamkole, ambaye alizungumzia "kujenga uwezo wa SME katika uchumi wenye changamoto," alisema, wakati kuna changamoto za kiuchumi, SMEs zinakamatwa bila kujua kwa kuwa haziko tayari kuzipitia. Alisema utafiti uliofanywa baada ya janga la virusi vya corona kwenye SMEs, ulionyesha kuwa asilimia 93 walifunga biashara zao, kupunguza nguvu za wafanyakazi na kupata hasara, huku asilimia saba wakistawi katika hali ngumu. Bamkole alisema uchambuzi zaidi umebaini kuwa asilimia saba ilistawi kutokana na uwezeshaji wa kidijitali wa michakato ya kibiashara, na ushirikiano, ambao ulishuhudia ukuaji wa mnyororo wa vifaa pamoja na kuimarisha mifano ya biashara na kuanzishwa kwa mviringo. Aliwataka wafanyabiashara wa SMEs wanaotegemea masoko ya fedha za kigeni kwa wafanyabiashara wao kutafakari upya mkakati wao wa kibiashara huku akiwashauri kujitosa katika mauzo ya nje ili kuongeza faida za AfCFTA. Mkuu, wa Digital Products Fate Foundation, Bi Oluchi Johnson, ambaye alizungumza juu ya "kupelekwa kwa teknolojia kwa ukuaji wa SME katika uchumi wenye changamoto," alisema digitisation ni kichocheo muhimu kwa ukuaji wa biashara. Alisema biashara nyingi zinazostawi katika mazingira yenye changamoto hupeleka teknolojia ili kurahisisha michakato yao, kama vile kupitishwa kwa programu, ushirikiano, kompyuta ya wingu kwa ajili ya kuhifadhi data na usalama, msimbo wa QR wa akaunti za biashara, broadband ya wigo wa juu, akaunti za mitandao ya kijamii na mtandao wa vitu kati ya zana zingine za kidijitali. Johnson alihimiza SMEs kupeleka teknolojia kwani inasaidia biashara kupunguza gharama, kuongeza uzalishaji, na kuongeza na kupanua upatikanaji wa masoko ya kimataifa.